Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi (Corporate Sustainability Due Diligence Directive-CSDDD), kısaca CSDDD, kurumsal sürdürülebilirlik söz konusu olduğunda tüm şirketler için eşit şartlar yaratmayı amaçlayan bir direktiftir. Şirketleri, sorumlu ve sürdürülebilir iş operasyonlarını teşvik etmek için çevresel, sosyal ve yönetimsel uygulamalarında due diligence (özenli dikkat) göstermeye zorlayan bir dizi kılavuz ve yönetmelikten oluşur.

CSDDD, Avrupa Birliği (AB) tarafından 2021 yılında Yeşil Mutabakat girişiminin bir parçası olarak ilk kez önerildi. Direktif, AB’de faaliyet gösteren tüm şirketlere, boyutları veya sektörleri ne olursa olsun uygulanarak, tüm şirketlerin çevre ve toplum üzerindeki etkilerinden sorumlu olmasını amaçlamıştır.

CSDDD, uluslararası kabul görmüş Kurumsal Sosyal Sorumluluk (Corporate Social Responsibility-CSR) ve sürdürülebilir kalkınma ilkelerine dayanmaktadır. Şirketlerin çevresel ve sosyal risklerini ve etkilerini, ayrıca yönetim yapılarını ve politikalarını değerlendirmelerini ve raporlamalarını gerektirir. Bu, tedarik zincirlerini değerlendirmeyi ve potansiyel insan hakları ihlallerini, çevresel zararları veya etik dışı iş uygulamalarını tespit etmeyi içerir.

CSDD’nin amaçları nelerdir?

Amaçlar çok çeşitli olsa da ana hedef sürdürülebilir ve sorumlu iş uygulamalarını teşvik etmektir. Şirketlerin sürdürülebilirlik uygulamaları konusunda önemli ölçüde titizlikle hareket etmelerini gerektirerek, direktif aşağıdakileri amaçlar:

• Çevre, toplum ve insan hakları üzerinde olası herhangi bir negatif etkiyi belirlemek ve önlemek.
• Şirketleri faaliyetlerinin her aşamasında sürdürülebilir politika ve uygulamaları benimsemeye teşvik etmek.
• Kurumsal sürdürülebilirlik uygulamalarında şeffaflığı ve sorumluluğu artırmak.
• Avrupa Birliği’ndeki şirketler için adil rekabeti teşvik etmek ve eşitler arası bir oyun alanı yaratmak.
• AB’nin iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunmak.
• Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH) (United Nations Sustainable Development Goals – SDGs).gibi uluslararası standartlar ve girişimlerle uyum sağlamak.

Kim CSDD’yi uygulamaktan sorumlu?

CSDD’yi uygulanmasında sorumluluk aslında öncelikle şirketlere aittir. Ancak, hükümetler ve düzenleyici kurumlar da direktifin uyumluluğunu ve uygulanmasını sağlamak için kritik bir rol oynar. Bu, şirketlere rehberlik ve destek sağlamayı, denetimler yapmayı, cezalar uygulamayı içerir.

Ayrıca, sivil toplum kuruluşları, yatırımcılar ve tüketiciler de şirketlerin sürdürülebilirlik uygulamalarını izleyerek ve sorumlu iş yapma konusunda şirketleri hesap verebilir noktada tutma konusunda rol oynayabilirler.

CSDDD’nin potansiyel faydaları nelerdir?

CSDDD, şirketler, toplum ve çevre için birçok fayda sağlama potansiyeline sahiptir. Bunlar şunları içerir:

Maliyet tasarrufuna ve artan verimliliğe yol açabilen sorumlu ve sürdürülebilir iş uygulamalarını teşvik etme.

• Şirketin itibarını ve paydaş güvenini artırarak sürdürülebilirliğe verdikleri taahhüdü gösterme.
• Çevresel ve sosyal etkilerle ilişkili riskleri azaltma, yasal sorumluluklara uyum ve itibar kaybının önlenmesi.
• Küresel sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunma ve daha çevre ve sosyal bilinçli bir iş ortamı yaratma.
• Sürdürülebilir uygulamalar ve teknolojilerde yeniliği teşvik etme.

CSDDD Şirketlerden Ne İstiyor?

CSDDD’nin temel bileşenlerinden biri, şirketlerin sürdürülebilirlik düşüncelerini karar alma süreçlerine entegre eden risk yönetimi sistemlerini uygulamak zorunda olmalarıdır. Bu, şirketlerin çevre, toplum ve insan haklarına yönelik potansiyel riskleri önceden değerlendirmeleri ve azaltmaları gerekeceği anlamına gelir.

Bu kapsamda şirketler tedarik zincirlerinde herhangi bir potansiyel çevresel veya sosyal riski belirlemek için önemli ölçüde özen göstermek zorunda kalacaklar. Ayrıca, yıllık olarak sürdürülebilirlik uygulamalarını ve performanslarını, belirlenen riskleri ve etkileri ele almak için atılan adımları da içerecek şekilde rapor vermek zorundadırlar.

Tüm bunların yanında CSDDD şirketlerden olası insan hakları ihlalleri, yolsuzluk ve diğer etik dışı davranışlarla ilgili politika ve prosedürleri içeren sorumlu iş yapma stratejilerine sahip olmalarını da talep etmektedir.

CSDD ve CSDDD arasında fark var mı?

CSDD ve CSDDD terimleri genellikle birbirinin yerine kullanılır, ancak aslında biraz farklı şeylere işaret ederler. CSDD (Corporate Sustainability Due Diligence), Kurumsal Sürdürülebilirlik Nedeniyle Dikkatli Olma anlamına gelir ve genel bir kavramdır, sürdürülebilirlik risklerini değerlendirme ve yönetme sürecine atıfta bulunur.

Aynı şekilde, CSDDD özellikle AB tarafından önerilen direktife yönelik olup, AB’de faaliyet gösteren şirketlerin sürdürülebilirlik konusunda dikkatli ve uymak zorunda oldukları belirli gereksinimler ile yükümlülükleri belirtir. AB dışı diğer bölgeler veya ülkeler de benzer direktiflere sahip olabilir, ancak bunlar belirli düzenlemeler ve kurallarda farklılık gösterebilir.

Hangi şirketleri CSDDD etkileyecek?

CSDDD, boyutları veya sektörleri ne olursa olsun AB’de faaliyet gösteren tüm şirketlere uygulanacaktır. Bu, büyük çok uluslu şirketleri ve küçük ve orta ölçekli işletmeleri (KOBİ’ler) içerir. Yönerge, tüm şirketlerin çevre ve toplum üzerindeki etkileri konusunda sorumlu tutulmasını sağlamak için geniş bir yaklaşım benimser.

Ancak, 250’den az çalışanı olan küçük şirketlere, çevresel ve sosyal etkilerinin minimal olduğunu kanıtlayabilirlerse belirli muafiyetler verilebilir. CSDDD özellikle 500’ün üzerinde çalışanı ve yıllık geliri 150 milyon Euro’nun üzerinde olan şirketleri hedefliyor. AB dışındaki şirketler de AB içinde belirli bir gelir eşiğini aştıklarında bu düzenlemelere tabi olacak. Bu geniş kapsam, küresel iş dünyasında daha fazla şirketin çevre ve insan hakları konusunda sorumluluk almasını teşvik etmeyi amaçlıyor.

AB CSDD’nin AB dışındaki organizasyonlara etkisi nedir?

AB içinde faaliyet gösteren şirketlere sadece uygulanan CSDDD’nin AB dışındaki organizasyonlar üzerinde de etkisi olabilir. Birçok uluslararası şirketin AB’de operasyonları ve tedarik zincirleri bulunmakta ve bu nedenle direktife uyum sağlamaları gerekebilmektedir

Ayrıca, AB dünyanın en büyük ekonomilerinden biri olduğundan, politikaları ve düzenlemeleri genellikle küresel standartları ve uygulamaları etkiler. Bu nedenle, CSDDD diğer bölgelerin veya ülkelerin sürdürülebilir ve sorumlu iş uygulamalarını teşvik etmek için benzer önlemleri benimsemesine öncülük edebilir. Genel olarak, CSDDD küresel sürdürülebilirlik çabalarında dalga etkisi yaratma potansiyeline sahiptir.

Şirketinizin CSDDD’ye Uyum Sağlamak İçin Atması Gereken Adımlar Nelerdir?

Şirketiniz AB’de faaliyet gösteriyorsa veya bu tür bağlantıları varsa, CSDDD’ye uyum konusunda adımlar atması gerekir. Bunlar:

Sürdürülebilirlik uygulamalarınızı değerlendirmek ve potansiyel riskleri ve etkileri belirlemek.

Sürdürülebilirlik düşüncelerini karar verme süreçlerine entegre eden bir risk yönetimi sistemi uygulamak.

Tedarik zinciri politikalarını gözden geçirerek, tedarikçiler üzerinde özen göstermek.

Belirlenen riskleri ve etkileri ele almak için atılan adımları da içeren sürdürülebilirlik uygulamaları ve performansı hakkında yıllık raporlama yapmak.

Potansiyel insan hakları ihlalleri, yolsuzluk ve diğer etik olmayan davranışları ele alma politika ve prosedürlerini içeren sorumlu iş yapma stratejisi geliştirmek.

Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi (Corporate Sustainability Due Diligence Directive-CSDDD) ne zaman yürürlüğe girecek?

Avrupa Birliği yasama sürecinden geçtikten sonra, CSDDD üzerinde 14 Aralık 2023 tarihinde geçici bir anlaşma sağlandı. Kaynaklara göre, CSDDD Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde (the Official Journal of the European Union) yayımlandıktan itibaren 20 gün içinde yürürlüğe girecek. Üye devletler daha sonra direktifin hükümlerini ulusal mevzuatlarına dahil etmek için iki yıl süreye sahip olacaklar. CSDDD’in, 2027’de başlayarak, başlangıçta en büyük şirketleri hedef alarak AB içinde ve dışında faaliyet gösteren hem AB’li hem de AB dışı şirketlere uygulanması bekleniyor. Diğer orta ve küçük ölçekli şirketler ise takip eden yıllarda kapsama alınacak.

Kesin zaman çizelgeleri değişebilir ancak resmi anlaşmanın sağlanmasına bağlı olarak CSDDD’in 2024’ün ilk yarısında yürürlüğe girmesi bekleniyor. Bu direktif, sürdürülebilir uygulamaları teşvik etme ve kurumsal sorumluluğu sağlama konusunda önemli bir adımı temsil etmektedir.

CSDDD’nin Kapsam ve Uygulaması

CSDDD, AB içinde faaliyet gösteren hem AB hem de AB dışındaki şirketleri kapsar. Başlangıçta en büyük şirketlere odaklanırken, zamanla kapsamını genişleterek daha fazla işletmeyi içine almayı hedefler. Bu, şirketlerin her açıdan sürdürülebilir uygulamaları benimsemesi için teşvik edilmesini sağlar. Bu kapsamda;

Titizlik Gereksinimleri:

CSDDD’ye göre, şirketlerin iş operasyonlarına sürdürülebilirliği entegre etmeleri gerekmektedir. Bu, tedarik zincirleri boyunca çevresel ve insan hakları risklerini belirlemek ve ele almak için kapsamlı değerlendirmeler yapmayı içerir. Sürdürülebilir sonuçlara ulaşmada şeffaflık, sorumluluk ve sürekli iyileşmenin önemini vurgular.

Çevresel Etki:

CSDDD, şirketleri çevresel etkilerini değerlendirmeye ve azaltmaya zorlar. Bu, sera gazı emisyonlarını azaltma, doğal kaynakları koruma, döngüsel ekonomi uygulamalarını teşvik etme ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmayı içerir. Çevresel etkilerini ele alarak, şirketler iklim değişikliği ve çevresel bozulmaya karşı küresel mücadeleye katkıda bulunabilirler.

İnsan Hakları ve Sosyal Etki:

Kurumsal Sürdürülebilirlik Titizlik Gereksinimi Direktifi aynı zamanda insan haklarını korumaya ve adil ve etik iş uygulamalarını teşvik etmeye odaklanır. Şirketler, iş operasyonlarının zorla çalıştırma, çocuk işçilik veya güvensiz çalışma koşulları gibi insan hakları ihlallerine katkıda bulunmadığından emin olmalıdır. Adil ücretlerin, işçi haklarının saygı görmesinin ve ayrımcılığın ve eşitsizliğin ortadan kaldırılmasının teşvik edilir.

İşbirliği ve Raporlama:

CSDDD, paydaşlar arasında işbirliği ve ortaklığın önemini vurgular. Şirketler, sürdürülebilirlik sorunlarını birlikte ele almak için tedarikçiler, sivil toplum örgütleri ve diğer ilgili taraflarla işbirliği yapmaya teşvik edilir. Titizlik önlemleri ve sonuçları hakkında düzenli raporlama, şeffaflığı ve sorumluluğu göstermek için esastır.

CSDD Uyumluluğu – Yazılım Nasıl Yardımcı Olabilir?

CSDD’ye uyum sağlamak, özellikle geniş tedarik zincirlerine sahip büyük şirketler için karmaşık ve zaman alıcı bir süreç olabilir. Neyse ki, çeşitli yazılım araçları kuruluşların sürdürülebilirlik uygulamalarını yönetmelerine ve direktife uygun olmalarına yardımcı olabilir.

Tedarik Zinciri Haritalama: Yazılım programları, bir kuruluşun tedarik zincirini haritalamaya yardımcı olarak potansiyel riskleri ve etkileri belirlemeyi kolaylaştırır, bu da dikkatli olmayı daha kolay hale getirir.

Sürdürülebilirlik Değerlendirmeleri: Bu araçlar, kuruluşun operasyonları ve tedarik zinciri içindeki çevresel ve sosyal riskleri belirlemek için kapsamlı değerlendirmeler yapmada yardımcı olabilir.

Risk Yönetim Sistemleri: Yazılım, şirketlerin sürdürülebilirlik düşüncelerini risk yönetimi süreçlerine entegre etmelerine yardımcı olarak potansiyel risklerin hızlı bir şekilde belirlenmesini ve ele alınmasını sağlayabilir.

Raporlama ve İzleme: CSDD’nin şeffaflık ve raporlama üzerinde vurgu yapmasıyla, yazılım sürdürülebilirlik verilerini ve performansını toplamada, analiz etmede ve raporlamada yardımcı olabilir.

İşbirliği Platformları: Yazılım programları, paydaşlar arasında işbirliğini kolaylaştırarak iletişim, veri paylaşımı ve ortak sürdürülebilirlik hedeflerine doğru ilerlemenin izlenmesi için merkezi bir platform sağlayabilir.

Bu araçları kullanarak, kuruluşlar uyum çabalarını hızlandırabilir ve genel sürdürülebilirlik uygulamalarını iyileştirebilirler.

CSDD’nin küresel sürdürülebilirliği teşvik etme potansiyeli var mı?

CSDDD’nin iş dünyasına önemli bir etkisi olması beklenirken, şirketlerin hükümlerini anlaması ve bunlara uyması son derece önemlidir. Hangi boyutta veya nerede olursa olsun, direktiflere uymanın tüm şirketler için neden önemli olduğuna dair önemli birkaç sebep bulunmaktadır.

Hukuki Yükümlülükler: Kurumsal Sürdürülebilirlik Yükümlülüklerine İlişkin Direktif, AB üye devletlerinin ulusal mevzuatına dahil edilecek ve uyumsuzluk ciddi hukuki sonuçlara yol açabilir. Bu, şirket yöneticileri için para cezaları ve hatta müeyyideler içerebilir.

İtibar Yönetimi: Günümüzün birbirine bağlı dünyasında, bir şirketin itibarı başarısı için hayati öneme sahiptir. Sürdürülebilirlik standartlarına ve yönetmeliklerine uyumsuzluk, bir şirketin imajını zedeleyebilir ve marka değerini olumsuz etkileyebilir.

Risk Azaltma: Çevresel ve sosyal önemli bir titizlikle yürütülerek, şirketler işlemlerinde ve tedarik zincirinde olası riskleri belirleyebilir ve ele alabilir. Bu proaktif yaklaşım, çevresel felaketler veya işçi hakları ihlalleri gibi maliyetli olayların önlenmesine yardımcı olabilir.

Paydaş Talepleri: Tüketiciler, yatırımcılar ve diğer paydaşlar, sürdürülebilir uygulamaların gerekliliği konusunda giderek daha bilinçli hale geliyor. CSDDD’ye uyum, paydaşlara bir şirketin sorumlu ve etik iş uygulamalarına bağlı olduğu pozitif bir mesaj gönderir.

Tedârik zincirinin CSDDD içindeki rolü nedir?

Tedârik zinciri, CSDDD uygulamasında ve uyumluluğunda kritik bir rol oynamaktadır. Şirketlerin tedarik zinciri boyunca denetim yapmaları gerektiği için, kuruluşların sürdürülebilir sonuçlara ulaşmak için tedarikçileri ve ortaklarıyla işbirliği yapmaları esastır. Tedarik zincirinin CSDDD uyumluluğuna nasıl katkıda bulunabileceğine dair bazı yollar şunlardır:

Şeffaflık: Tedarik zinciri haritalama ve görünürlüğü, denetimin önemli unsurlarıdır. Şirketler, tedarikçilerle bilgi ve veri paylaşarak, tedarik zinciri içindeki potansiyel riskleri ve etkileri daha iyi anlayabilirler.

Risk Azaltma: Tedarikçiler, bir şirketin operasyonlarının çevresel ve sosyal etkilerinde önemli bir rol oynar. Bu riskleri belirlemek ve ele almak için birlikte çalışmak, daha sürdürülebilir sonuçlara yol açabilir.

İşbirliği: CSDDD, tedarikçiler de dahil olmak üzere paydaşlar arasındaki işbirliğinin önemini vurgular. Şirketler, tedarikçileriyle yakın çalışarak ortak sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşabilir ve ortak zorlukları ele alabilir.

Tedarikçi Seçimi: Şirketlerin tedarikçileri üzerinde denetim yapmaları gerektiğinden, benzer değerleri ve sürdürülebilirliğe yönelik taahhütleri paylaşan ortakları seçmek önemlidir. Bu, uyumluluğu sağlamaya ve tedarik zinciri boyunca sürdürülebilir uygulamaları teşvik etmeye yardımcı olabilir.

Genel olarak, tedarik zinciri, CSDDD uyumluluğunu sağlamak ve bir kuruluşun operasyonlarında sürdürülebilirliği teşvik etmek için kritik bir bileşendir. Ortak çalışarak ve zorlukları ele alarak şirketler, daha sürdürülebilir bir geleceğe önemli bir ilerleme kaydedebilir. CSDDD, paydaşlar arasında işbirliğini ve şeffaflığı teşvik ederek küresel sürdürülebilirliği teşvik etme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle, şirketlerin CSDDD uyumluluğundaki tedarik zincirinin rolünü anlamaları ve daha sürdürülebilir bir gelecek için birlikte çalışmaları esastır. Bu, sadece bireysel kuruluşlara fayda sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda küresel sürdürülebilirlik çabalarına katkıda bulunacaktır.

İş dünyasının liderleri de okumalı…

Türkiye İklim Değişikliği Eylem Planı

ESG Nedir? Sürdürülebilirlik Stratejilerini Keşfetmek

Döngüsel Ekonomi Nedir?

ÇSY Raporlama Nedir: Kapsamlı Bir Rehber The Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD)